RİTONLAR

Arkeolojide pişmiş toprak ya da metalden yapılmış, genelikle boynuz veya hayvan başı şeklinde olan ve içine sıvı konulan kaplara Riton (Rhyton) adı verilir. Kapların arkasındaki boşluktan konulan sıvı kabın önündeki (genellikle hayvanın burnunda yer alan) delikten akmaktadır.

İnsan çevresi ile iletişim halinde yaşayan bir canlı türüdür. Çevresinde gördüğü şeyleri algılar ve etkilendiği duyguları ortaya koyduğu eserlerine taşır. Seramikte doğadan esinlenerek yapılmış simge biçimlerinin ilk örnekleri “riton” olarak adlandırılır. Seramik sanatında riton olarak adlandırılan bu kaplar, o dönemin insanlarının tanrılarına adak sunmak için kullanılmak üzere tasarlamışlardır.

Anadolu'da M.Ö. 2000'li yıllardan, Neolitik dönemden itibaren bu kapların kullanıldığı çeşitli kazılarda bulunan ritonlar sayesinde anlaşılmıştır. Bu kaplar içki kabı olarak veya kutsal törenlerde içlerindeki sıvıyı ayinin gereklerine göre sunmak için kullanılmıştır. Libasyon denilen bu törenlerde ölenlerin ruhunu kutsamak için Riton'lardan sıvı dökme ayini yapılırmış. Buna çok benzer adetler (gidenin arkasından su dökmek, ölenin ardından mezarına su dökmek vb.) günümüzde de geçerlidir.

Ritonlar genellikle bu şekilde seramik kaplara şekil verilerek işlenirdi..

- Ayakta duran ve otoran aslan, antilop, köpek, domuz, balık, salyangoz,keklik ve kartal şeklinde bardaklar

- Kartal, boğa, tavşan ve sığır başı ritonlar

- Akıtacağı yeri hayvan başlı ritonlar

- Çizme biçimli ritonlar

Melih Eriş